Norsk og utanlandsk presse er i hardt vær, opplaget på papiraviser har stupt dei siste åra. Dette vert alltid forklart med den nye mediesituasjonen, folks lesevanar endrar seg i takt med mediebiletet. Lesarane har vorte interaktive, stadig færre gidd lenger å abonnere eller kjøpe ei papiravis.
Er dette heile sanninga. Eg er klar over at redaktørar og journalistar ynskjer å tru det, men eg tillèt meg likevel å helle litt malurt i begeret. Uansett kva pressas eigne måtte meine, det er uomtvisteleg at norsk rikspresse er gjennomgåande og sterkt tilpassa samfunnseliten og samfunnsmakta sin oppfatning og preferansar når det gjeld oljeutvinning, klima, innvandring, Schengen, EØS, global frihandel, intervensjonskrigar, innstramming osv. Aviskommentarane er so felles strigla at det rokkar ved truverdet til pressa sitt verdsbilete. Ein av grunnane seiast å vere at ein nyttar seg av dei same kjeldene, nyhendebyrå, pressekonferansar og tilsendt PR-materiale, men dette står ikkje til truande. Eg er viss på at ein røynd journalist, om ynskjeleg, evnar å trekkje sine eigne konklusjonar.
Vi har fått eit nytt uttrykk, nemleg mainstream-media. Dette har ført til ein kløft mellom meiningane til redaktørane og dei haldningane som er vanlege å finne hjå majoriteten av innbyggjarane, noko som naturleg fører til skepsis mot pressa. Skepsisen fører i sin tur til at avisene sin legitimitet og arbeidsmetodar vert trekte i tvil. Det skapast inntrykk av at regjering og presse begge er ein del av ei herskande klasse, dette vert forsterka av over 300 millionar kroner som vert dryssa over avisene i pressestønad årleg. Vidare fører dette til at befolkninga får mistanke om binding og tilpassing til etablerte maktinstitusjonar. Dette er særs alvorleg for pressa sitt omdøme i befolkninga, i Tyskland har det gått so langt at uttrykket Lügenpresse, lygnpresse, har vorte vanleg å høyre. Vi er ikkje der i Noreg, var eg pressemann ville eg nok likevel sjå meg i spegelen. Vert oppfatninga at rikspressa ikkje lenger reflekterer folket sine perspektiv og interesser vil vi oppleve at vår fjerde statsmakt endar som vår reservestatsmakt …
På den internasjonale arena er skeivrapporteringa særs iaugefallande. Pressa rasar mot Russland sin annektering av Krim, dette medan vestlege folkerettsstridige angrepskrigar og droneangrep knapt vert kommentert. Vår allierte Saudi-Arabia fekk i månadsvis drive sin brutale krig i Jemen i fred, avisene brukte alt skytset mot Syrias president Bashar al-Assad og hans allierte, Russland. Brot på menneskerettane i kongedøma i Midtausten vert til naud rapportert, men utan å krevje at dei middelalderske herskarane må gå av. Skjer det same i eit antivestleg regime skriv ein straks at «ein humanitær intervensjon» kanskje hadde vore på sin plass. Vi får soleis ei pressedekning der menneskerettar og krigsbrotsverk vert gjeven ulik « moralsk verde» avhengig av kvar i verda dette skjer. Denne dobbeltmoralen er transparent, pressa brukar silkehanskar på dei internasjonale aktørane som er allierte eller liknar mest på oss sjølve. Det er ein forskjell på dei og oss, dei vonde og dei gode. Som ein amerikansk utanriksminister sa ein gong om ein søramerikansk diktator, han er sjølvsagt ein dritsekk, men han er vår dritsekk …
To bring a knife to a gunfight, å gå i krigen utan å vere skikkeleg førebudd, heiter det. Mediesituasjonen er ei utfordring. Men problema kan aldri overvinnast dersom rikspressa kjem på kant med folket og vert oppfatta som elitane og makta si forlenga arm.